Isparta’daki yörükler

Tarihçi ve Yazar Bekir Manav, Isparta tarihindeki yörükleri araştırdı.

Kıymetli hemşehrilerim, Isparta merkez ve köylerindeki yörük aşiretlerinin hareketlerini devlet arşivlerindeki 51 ve 3271 nolu defterlerden çıkararak bu tabloda göstermeye çalıştım.

Bu tabloda 1843’ten geriye 1481 yılına kadar olan dönemde kaydı olan yörüklerin yerleştiği karyelerin kayıtları mevcuttur. Defterin biri tapu tahrir, diğeri nüfus defteridir.

Takribi 550 sene öncesine ait kayıtlardır. Buna göre bu kayıtlarda günümüzde Yalvaç’a bağlı olan Kumdanlı (Kundanlu) o dönemde Eğirdir’e bağlı, yine günümüzde Gelendost’a bağlı Mihail (Yeşilköy), Çaltı, o dönemde Eğirdir’e bağlı olduğu için, köylerin yani karyelerin bağlı olduğu yerler günümüzde farklıdır.

Özellikle belirtmek istiyorum ki bu tablodaki kaydı olan yörüklerdir. Ancak bu karyelerin tamamı yörük anlamına gelmez.

Mesela Keçiborlu hudutlarında Cayan Er Ali aşireti adında 6 hane (30 kişilik) bir yörük kayda alınmış. Bu Keçiborlu’nun tamamı yörük anlamını kesinlikle taşımıyor. Sadece o bölgede nüfus sayımı yapılırken oturdukları için sayılmıştır.

Yine Çaltı’da 13 hane yörük kaydedilmiş, bu Çaltı Köyü yaylaklarında 13 haneli bir yörük aşiretinin olduğunu gösterir. Yani Çaltı zaten 500 sene önce kurulmuş var olan bir köy. Çaltı’yı yörükler kurmuş gibi anlaşılmasın. Tablodaki kayıtların yörüklerin kaydedildikleri yer olup, kimi kayıtlarda hangi aşiretin konakladığını yaşarken kimisin de de aşiret adı yazmaksızın direkt köyün adı yazılmıştır.

Bu tabloda olmayıp da bizim köyde de yörükler var idi, ama burada yok diye düşünenler ilk önce şunu bilmelidir. Demekki köyünüz 1843 yılından sonra kurulmuş bir köydür ve hatırladığınız duyduğunuz dönem 1900’lerdir. Yani bu taploda 1843’ten sonrası yok, daha doğrusu böyle bir kayıt şimdilik mevcut değil.

Ancak kesin olarak yörüklerin kurduğu köyler yok mu derseniz elbette var. Bunlara örnek:

Isparta ve Sütçüler’deki Çobanisa Köyü,

Isparta Hacılar Köyü direkt yörük aşiretinin adını almış yani yörüklerin kurmuş olduğu köylerdir.

İlçelerde ise; KASIMLAR, BALCILAR, HACIAHMETLER, HACIALİLER, SARIMEHMETLER, MAHMATLAR, SARIİDRİS, AKDAĞ gibi köyleri örnek verebiliriz.

Bölgemizde Töngüşlü, Gebizli, Hayta gibi yörük aşiretleri 1843 yılında hareket halinde veya sayım dönemlerinde kayda denk gelmemiş ya da bir şekilde kayıt olmamışlardır.

Diğer bir yorumda şu ki Isparta merkezine Farsak (Varsak) Yörükleri girmiş ve mahalle oluşturmuşlardır. Buna göre Isparta merkezinde 1843 itibariyle az sayıda da olsa yörük kökenliler mevcuttur. Ama günümüzde ilçelerden ve köylerden aşırı göç aldığı için çok sayıda yörük kökenliler vardır.

Tabloda Sütçüler ilçemiz de kayıt az gibi görünse de Sütçüler'in neredeyse tüm köyleri Türkmen ve Karamanlu Yörüklerinden oluşmuştur.

Eğirdir'in tüm köyleri Türkmen ve Yörüklerden bir kısım dağınık ta olsa balkanlardan göç almış soydaşlarımız da mevcuttur.

Yalvaç ve Karaağaç Türkmen (yani ilk fetihte yer alan Türkler) ve yörüklerle oluşmuştur.

Bu bilgiler Isparta tarihimize armağan olsun!

Şehrimi seviyorum.

Bekir MANAV 20.10.2024

HABER MERKEZİ