Çocuklar için en sağlıklı içecek süt ve su

Yalvaç Devlet Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Mevlüde Turan, “1 Haziran Dünya Süt Günü” olması nedeniyle süt ile ilgili vatandaşlarımızın bilinçlenmeleri ve farkındalık kazanmaları amacıyla soruları yanıtladı.

Çocuklar için en sağlıklı içeceğin süt ve su olduğunu vurgulayan Turan, şu bilgileri verdi:

2001’den beri her yıl 1 Haziran, sütün küresel bir gıda olarak önemini vurgulamak için tüm dünyada uluslararası süt günü olarak kutlanmaktadır. Süt, güçlü kemikler oluşturmak ve yaşamın ilerleyen dönemlerinde kronik hastalık riskini azaltmak için yüksek miktarda protein, kalsiyum ve D vitamini içeriği nedeniyle önemlidir. Bu yüzden çocuklarda süt içme alışkanlığının oluşturulması, ileri yaşlarda da bu alışkanlığın devam ettirilmesi çok önemlidir.
Süt ürünlerinin sağliğa faydalari nelerdir?
Süt, kalori başına diğer yaygın olarak tüketilen yiyeceklerden daha fazla protein, kalsiyum ve potasyum sağlar. Günlük süt tüketimi B12 ihtiyacının yüzde ellisini, kalsiyum ihtiyacının yüzde yirmi beşini, potasyum ve D vitamini ihtiyacının ise yüzde on beşini karşılar. Süt ürünleri çocukların diş minesini korur, daha güçlü dişler ve daha sağlıklı bir ağız sağlar. Kas ve doku onarımının yanı sıra güçlü kemik gelişimine de yardımcı olur. Ayrıca kansere, diyabet ve yüksek tansiyona karşı da koruma sağlar. Kalp sağlığını ve bağışıklığı destekler, bilişsel gerileme riskini azaltır.
Çocuklara inek sütü ne zaman başlanabilir ve ne kadar verilmelidir?
İnek sütü 1 yaşından sonra başlanabilir. Çocukların günlük olarak içmesi gereken süt yaş aralıklarına göre değişir. 2 ila 4 yaş arasındaki çocuklar 2 su bardak, 4 ila 8 yaş arasındaki çocuklar 2,5 bardak, 9 yaş ve üzerindeki çocuklar ise günde 3 bardak süt tüketmelidir.
İlk 1 yaşta neden inek sütü önerilmez?
Bebekler için inek sütü yeterli miktarda demir içermiyor ve içerdiği demirin biyoyararlanımı düşüktür. Fazla miktarda mineral içermesi nedeniyle böbreklere fazla yük getirir ve bebek sıvı kaybına daha yatkın olur. İçerdiği yağı ilk bir yaşta sindirmek zordur. Bağırsakta gizli kanamalara ve kansızlığa sebep olabilir. Klinik pratiğimde kültürel veya 1 yaş altında anne sütü veya formül mamayla beslenmeyip inek sütü ile beslenen bebekler görmekteyim. İllaki bebek beslenmesinde inek sütü verilecekse inek sütü ilk ay yarı yarıya, 1-4 aylar arası 2 kısım süt 1 kısım su olacak şekilde sulandırılarak verilmelidir. Dört aydan sonra inek sütü 1 kısım su 3 kısım süt olacak şekilde sulandırılarak verilmelidir. 6 aydan sonra sulandırılmadan verilebilir. Yine de yukarda saydığımız sebeplerden dolayı ideal olan 1 yaşına kadar inek sütü vermemek, anne sütü veya formül mama vermektir.

Organik süt daha mı sağlıklıdır?

Öncelikle sütün organik kabul edilebilmesi için ineklerin; antibiyotiklerle, hormonlarla tedavi edilmemiş, merada otlatılmış, sadece %100 organik yemle besleniyor ve doğal davranışlarını destekleyen koşullarda yaşıyor olması gerekiyor. Bununla birlikte hem organik hem de normal inek sütünde bulunan dokuz temel besinin (protein, kalsiyum, D vitamini, A vitamini, potasyum, fosfor, B12 vitamini, riboflavin ve niasin) besin içeriğinde hiçbir fark yoktur. Sonuç olarak, normal ve organik süt, çocuklarınız için hem besleyici hem de sağlıklı içecek seçenekleridir. Yiyecek bütçenize uyan ve kişisel değerlerinizi destekleyen sütü seçin.

Pastörize edilmemiş, çiğ süt daha mı sağlıklıdır?

Pastörize edilmemiş süt veya süt ürünleri çiğ olarak kabul edilir. Türkiye’de pastörizasyon özel cihazlarda genelde 72–80°C’lik ısı uygulaması sonrasında soğutma şeklinde yapılır. Bu pastörizasyon süreci zararlı bakterileri ortadan kaldırır ve süt ürünlerindeki hiçbir besin değerini değiştirmez. Evde geleneksel yöntemle sütün kaynatılması sırasında mikropların ortadan kaldırılması için yüksek ısı olması gerekir ki bu da sütte besin kaybına sebep olmakla birlikte patojenleri ortadan kaldırmaz. Gıda kaynaklı hastalık riskinin çok daha düşük olması nedeniyle özellikle gebeler, bebekler ve çocuklar için pastörize süt tüketimini tavsiye ediyoruz.

Çocuk süt sevmiyorsa ne yapalım?

Öncelikle çocukların damak tadı zamanla değişiklik göstermekte ve besinlere alışmaktadır. Süt aldığında herhangi bir sağlık problemi yaşamıyorsa aralıklı olarak süt teklif etmeye devam edelim çünkü bir besini sevmiyor diyebilmemiz için en az 10-15 kez denemiş olmamız gerekiyor. Süt istemediğinde evde hazırladığımız meyveli yoğurt veya yaz aylarında yoğurttan hazırlanmış dondurmalar, kaşar peyniri, lor peyniri ile hazırlanmış peynir çubukları verilebilir.

Son olarak:

Son zamanlarda karbon salınımı azaltılması için yapay et üretilmekte ilerleyen zamanlarda ineklere olan ihtiyaç azalacağı için inek sütüne alternatif aranmaktadır. Doğada her hayvanın sütü öncelikle kendi yavrusu içindir, bunun için inek sütünün insanlara uygun bir besin olmadığına dair araştırmalar yapılmaktadır. Süt alternatifi olarak badem sütü, soya sütü veya pirinç sütü gibi ürünlere bakıldığında inek sütü kadar protein, kalsiyum, yağ ve mineraller açısından dengeli bir içeriğe sahip olabilmesi için güçlendirme yapıldığını görüyoruz. Eğer inek sütü alerjisi, laktoz hassasiyeti gibi süt içmenize engel bir tıbbi durumunuz yoksa alternatif süt ürünlerine yönelmeyi gereksiz ve bütçe dostu bulmuyorum. Halen çocuklar için en sağlıklı içecek süt ve sudur, sütü beslenmeden çıkardığınızda yerine ulaşılabilirlik açısından okulda en kolay koyulan içecekler şekerli meyve suları, gazlı içecekler olacaktır. Son zamanların popülist söylemleri ile kafa karıştırmadan inek sütü tüketmenin en uygunu olacağı kanaatindeyim.