Yakaören Çünür hattı 150 bin kişiye mezar olmasın

İYİ Parti Milletvekili Aday Adayı Adnan Yılmaztürk, Isparta Belediyesi’nin yeni imara açtığı (Yakaören-Çünür hattı) 150 bin kişiye mezar olmasın dedi.

Yılmaztürk; Isparta Batı Yakası (Mehmet Tönge – Deregümü – Batıkent Kuzey-Güney Hattı) Deprem Riski Özet Brifingi

Mehmet Tönge – Deregümü – Batıkent kuzey-güney hattında 2013-2023 yılları arasındaki 10 yıllık süreçte, onanlı planlarda belirlenen kentsel gelişme alanlarında (analizde beyaz renkli sınırlar – 500 ha), yaklaşık 130 hektarlık brüt bir kentsel gelişme söz konusudur (analizde sarı renk ile ifade edilen alanlar). Bununla birlikte, yine onanlı planlarda yer alan kentsel gelişme alanı içerisinde yaklaşık 85 hektarlık brüt bir alan ise ulaşım ve diğer altyapı çalışmaları tamamlanmış olup yapılaşmaya hazır vaziyettedir (analizde açık mavi renk) (2013 yapılaşma son sınırı ise analizde kırmızı renkle belirtilmiştir) (Şekil 1).

Şekil 1. Isparta Batı Yakası Deprem Risk Analizi

Güncel ortofoto uydu görüntülerinden ve teknik arazi çalışmalarından kentsel gelişme alanlarındaki yapılaşmanın ortalama 7-8 katlı olduğu anlaşılmaktadır. Alanda yapılaşmış örnek bir adadan (Şekil 2) hektar bazlı yoğunluk hesaplandığında, bölgede nüfus yoğunluğunun yaklaşık 450-550 ki/ha olduğu görülebilmektedir. Onanlı nazım imar planı lejantında kentsel gelişme alanlarının yoğunluğunun belirtilmemiş olması (Şekil 3) ile birlikte, söz konusu yoğunluk hesabı şöyledir;

Şekil 2. Muzaffer Türkeş Mahallesinden Örnek Bir Ada

Esaslar:

1 hektarlık adada (10.000 m2) %60 net yapı alanı kabulü,

Bu adanın 1000 m2’lik 6 yapı parseli içermesi,

Bunların katta 4 daireye sahip 7 katlı yapılar olması,

Hane halkı büyüklüğünün 3 kabul edilmesi,

Bir yapıda yaklaşık 85 kişinin hektarda 510 kişinin yaşaması.

Isparta Nazım İmar Planı Lejantından Bir Kesit

Hesaplar:

Son on yılda yapılaşan alanın toplamda yüzde 60’ına yerleşilmesi esasıyla, belirlenen yoğunluk ile çarpıldığında 40.000’den fazla insanın bölgedeki riskli gelişme alanında ikamet edeceği anlaşılmaktadır. Halihazırda bu alanın yaklaşık %50’si yapılaşmıştır. Bu durumda bölgede bu yıl itibariyle yaklaşık 20.000 kişi yaşamaktadır.

Yapılaşma hazır olarak belirlenen alan büyüklüğünün %60’ı, tespit edilen nüfus yoğunluğu ile çarpıldığında ise, 25.000’den fazla insanın da plan dönemi sonuna kadar buradaki nüfusa eklemleneceği anlaşılmaktadır. Halihazırda bu alanlarda yapılaşma bulunmamaktadır. Buradan hareketle, riskli zemine kentsel gelişme konusundaki yanlış plan kararından dönmek için fırsat bulunmaktadır.

Sarı ve açık mavi alanlar dışında kalan 500 ha’lık brüt kentsel gelişme alanı içerisindeki diğer alanların da %60’ı bu düzende yoğun şekilde yapılaşırsa, kentin sadece bu bölgesinde 150.000’den fazla doğrudan deprem riski altında kalacak nüfus söz konusu olacaktır.

Isparta kent merkezi 2022 nüfusunun yaklaşık 270.000 olduğu düşünülürse, fazladan 130 bin nüfus artışının, kente kendisinin yarısı kadar daha bir kent eklemek demek olduğu, ancak risk artışının yarısı kadar değil kat kat artacağı bilinmelidir.

Deprem Riskleri:

Kent merkezini kesen doğrudan diri fay bulunmamakla birlikte Isparta,Türkiyede 24 adet şehirden geçen diri Faylardan biri olan Burdur iline çok yakın olması sebebiyle tehlikeli depremlere maruz kalabilecek 1. derece riskli bir konumdadır. 1875 yılından günümüze kenti etkileyen depremlerin büyüklükleri 5.2-7.1 arasındadır.

Söz konusu bölge III. ve IV. düzeyden nitelikli ve verimli tarımsal alanlarından oluşmaktadır. Yasalarla korunan nitelikli tarım alanlarına kentsel yerleşim önerilmesi de ayrıca ele alınması gereken bir durumdur. Bu bölgede zeminin neredeyse tamamı alüvyon kuvaternerden oluşmaktadır. Bu toprak yapısı 1. derece deprem riski oluşturabilecek zemin sıvılaşmasına sebebiyet vermektedir. Bununla birlikte bölgenin, su geçirgen akifer yapılardan ve kolayca aşınabilen regosol oluşumlardan meydana gelmesi riski katlamaktadır. 5 şiddetinde deprem 7 şiddetinde yıkım yapar.

Alanda deprem riski – kat yüksekliği ilişkisi kurulabilmesi ve parsel bazlı detaylı risk analizlerinin çıkarılabilmesi için rezonans değerlerine yönelik ölçümler önem arz etmektedir. Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nin Isparta özelinde güncel sismik değer ölçümlerine göre (Silahtar, 2021), kentte rezonans etkisinin riski artıracağı ifade edilmiştir. Bu etki özellikle alüvyon zeminlerde artış göstermektedir. Analiz edilen Deregümü ve Yakaören başta olmak üzere kent merkezinin tamamı ve Çünür mahallesi önemli düzeyde risk altındadır (Şekil 4). Çalışmaya göre 8-12 kat arasındaki yüksek binalar bu rezonans değerlerinde önemli bir etkiye maruz kalacak ve tehlikeye girecektir, 3-6 kat arasındaki binaların salınım sebebiyle riskinin ise daha az olacağı anlaşılmaktadır. Bununla birlikte binanın yıkılma riskinin yalnızca rezonans değeri ya da zemin özellikleriyle alakalı olmadığı da unutulmamalıdır.

Isparta Yüzeydeki En Büyük Yer İvmesi (Pga) ve Maksimum Spektral İvme (Sa) Dağılımı

Tarım arazisinin imara açılması:

Depreme 1. Derece hassas olan Isparta ili Son imar plan değişikliğiyle imar gelişim bölgesi olarak imara açtığı bölge tamamen olüvial toprak zemine sahiptir.

Yeni imara açılan Yakaören-Deregümü-Çünür  hattı mutlak tarım arazisi, sulu tarım arazisi, Özel ürün tarım arazisi(gül), büyük ovada vasfındadır.

5403 sayılı toprak koruma kanuna göre bu alanların tarım dışına kullanımı mümkün değildir. Bu alanların imara açılmasına il de Valiliğe bağlı olan 9 üyeli toprak koruma kurulundan nasıl onaylandı.

Tarım arazilerini koruma görevi olan Isparta Tarım İl müdürlüğü niye idare mahkemesine dava

Isparta Valisi hangi kamu yararı gördüde onayladı.

Zamanın Gıda, tarım ve Hayvancılık Bakanlığında nasıl onaylandı. Burasının mutlak tarım arazisi olduğunu bile bile nasıl onaylandı.

Isparta belediyesi yılda 100 milyon tarımsal gelir getiren yaklaşık 1500 ha alanı depreme dayanıksız olduğunu bile bile ve 2 kat imar hakkını nasıl 7-8 kata çıkardı.

Sonuç:

Isparta Belediyesi 2015 tarihinde imara açtığı bu alanla 1. Derece depreme hassas olan Isparta ilini kentsel dönüşümle eski ve uygun olmayan yapıları depreme dayanıklı yapılar yaptıracağı yerde rantsal dönüşüme dönüştürerek depreme dayanıksız tarım arazisine imara açmış ve çok katlı siteler redizanslara ruhsat vermiştir.

6.2.2023 Kahraman maraş merkezli 10 ili vuran bir yıkıcı depreme maruz kalmadan bu hatadan acilen vaz geçilmeli. Yeni bir Hatay, Adıyaman gibi ortalama 150 000 cana mal olacak lüks taputluk evler yapımından acilen vaz geçilerek kent merkezini de kentsel dönüşüme ağırlık vererek riskli binalar depreme dayanıklı hale getirilmelidir.