2004 yılında değiştirilen maden kanununun ardından hızlı vedenetimsiz bir büyüme yaşayan mermer sektöründe Çin krizi yaşanıyor. Türkiye’deçıkartılan işlenmemiş mermerin en büyük alıcısı olan Çin, önce alımlarıazalttı, ardından da Türk firmalarını satın almaya başladı. Mermer ihracatınınkalbi konumundaki Akdeniz Bölgesi’nde yüzden fazla yerli firmanın Çinlilerineline geçtiği kaydedilirken, sektör temsilcilerinin iddiasına göre Çin hükümetiTürk mermer şirketlerinin satın alınması için teşvik ve kredi sağlıyor.
2004 YILINDA YASA DEĞİŞTİ, ALTINA HÜCUM DÖNEMİ BAŞLADI
Türkiye’nin en hızlı büyüyen iş kollarının başında gelenmermer sektöründe Çin krizi yaşanıyor. Bunu nedeni ise kontrolsüz biçimdebüyüyen sektörün kurallarını neredeyse Çinli firmaların belirliyor oluşu. 2004yılında dünyanın pek çok ülkesiyle birlikte Türkiye’de de maden yasasıdeğiştirildi. Küresel maden tröstlerinin baskıları sonucu şekillendirilenyasadaki en köklü değişiklikler ise önceki yasada yeralan korumacı maddelerdeoldu. Su kaynakları, ormanlar, tarım alanları ve kültür mirası üzerinde yeralan koruma şemsiyesi yeni düzenlemede madencilik lehine değiştirildi. Ardındanadeta ‘altına hücum’ şeklinde başlayan madencilik furyasında ortaya çıkanrakamlar ise yaşam alanları adına ürkütücü boyutlara ulaştı. Ülke genelinde 80binden fazla olduğu belirtiliyor. Arama ve işletme adıyla verilen buruhsatların kapsadığı alanın toplamı ise ülke coğrafyasının neredeyse üçtebirini oluşturuyor.
TÜRK MERMER SEKTÖRÜNDE KURALLARI ÇİNLİLER KOYUYOR
Ancak 10 yılda adeta hormonlu bir büyüme yaşayan sektörünihracata bağımlı olması bugünlerde dengeleri sektör aleyhinde değiştirmeyebaşladı. Türkiye’deki mermer ihracatının önemli bir kısmının gerçekleştiğiAkdeniz Bölgesi’nde 100’den fazla mermer ocağı sektörün en büyük alıcısı olanÇin’in eline geçtiği öne sürülüyor. Antalya, Isparta ve Burdur’da çıkartılanmermeri blok olarak satın alan Çinli tüccarlar, adeta sektörün kurallarınıbelirleyen konumuna geldiler.
‘ÇİN ALIMLARI DÜŞÜRDÜ, SEKTÖR MADDİ SIKINTIYA GİRDİ’
Konuyla ilgili sorularımızı yanıtlayan sektör temsilcileribu konuda oldukça dertliler. Isparta ve Aydın’da ocaklar işleten özel birmermer şirketinin yetkilisi olan Babür Güzel, “Çin’in alımları düşürmesiylebirlikte mermer sektörü son bir yıldır büyük bir maddi sıkıntıya girdi. Çoksayıda şirket ocak kapattı. En büyük alıcı olan Çin sektörde böylesine birvurgun yaparken hükümetimizin aldığı katsayıları arttırma kararı da büyük birdarbe vurdu mermercilere. Örneğin önceden ödediğimiz katkı payı 142 bin TL ikenbu rakam şimdi yaklaşık 345 bin liraya çıkacak” diye konuştu.
‘ÇİN HÜKÜMETİ KREDİ VERİP TEŞVİK EDİYOR’
Çin firmalarının sektöre olan etkisiyle ilgili çarpıcıbilgiler veren Güzel, şunları söyledi: “Bu bölgede taş satabilen bir kaç ocaktanbiriyiz. Çinli müşterilerimizden duyduğumuza göre Çin hükümeti kendifirmalarını Türkiye’den mermer ocağı satın almaları konusunda kredi vererekteşvik ediyor. Çinli yatırımcılar da kendi parasını kullanmak yerine devletinverdiği krediyi kullanarak blok taş alacaklarına buradaki mermer ocaklarınısatın alıyorlar. Bu duruma somut bir örnek vermek gerekirse, bizim çalıştığımızalanın yakınında taş satmada sıkıntılar yaşayan bir şirket Çinlilerin elinegeçti. Çinli bir firma rödovans dediğimiz formülle yerli şirketi şirket aldı,şimdi işletiyor. Isparta bölgesinde bizim ocağın etrafında iki firma dahaÇinlilerin eline geçti. Burdur'da çok daha fazla olduğunu söylüyorlar ama netbir rakam veremiyorum şimdi. Ancak Çinli firmaların bu konuda atakta olduğunusöyleyebilirim.”
SEKTÖR ÇİN KRİZİNİ AŞMANIN YOLLARINI ARIYOR
Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği Başkanı Mustafa Satıcı dageçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, Antalya, Isparta ve Burdur’da toplam100’e yakın mermer ocağının son 3-4 yıl içerisinde Çinli şirketler tarafındansatın alındığını belirterek bu durumdan rahatsız olduklarını dile getirmişti.Kuralarını adeta Çinlilerin belirlediği mermer sektörü, bugünlerde ‘Çinkrizi’ni aşmanın yollarını arıyor.
