Sosyal devletseniz yoksulluğu bitireceksiniz

2 Kasım 2022 Salı günü Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonunda Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 2023 bütçesi için Bakan Derya Yanık sunum yaptı ve bütçeyi açıkladı.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 2023 Bütçesi için İYİ Parti adına söz alan Isparta Milletvekili Dr. Aylin Cesur aileden kadına şiddete, sosyal yardımlardan engellilerin sorunlarına kadar birçok konuda bakana eksikleri bir bir anlattı.

İYİ Partili Cesur; “2023 merkezi yönetim bütçe teklifinde, 4 trilyon 470 milyar liralık merkezi bütçenin sadece yüzde 3,35’i Bakanlığınıza ayrılmış. Bu çok yetersiz. Hükümetiniz Aile ve Sosyal Hizmetleri 3.35’lik bakanlık yapmış desek yanlış olmaz.” dedi ve Aile Bakanlığına ayrılan bütçenin yetersizliğine vurgu yaptı.

Yaşlılar, engelliler, kadınlar, şehit ve gazi yakınları, sosyal yardımlar gibi çok önemli konuların sorumluluğunda olan bir bakanlığa ayrılan bütçenin, aile aile diye habire ailenin önemine değinen bir hükümetin genel bütçesinin sadece %3,35’i olmasını eleştirdi.

Sözlerine Türk-iş yoksulluk verileri ile devam eden Cesur; “dört kişilik bir aile için açlık sınırı 7 bin 425 lira ve asgari ücretin 1.925 TL de üzerinde; yoksulluk sınırı 24 bin 185 lira. Bu ne demek biliyor musunuz, asgari ücret alan bir vatandaş eşi ve 2 çocuğuna bakamaz, eve ekmek götüremez demek. Ve 4 kişilik bir ailenin tüm fertleri asgari ücretli bir işte çalışsa bile yoksulluk sınırında dahi gelir elde edemiyorlar demek.”

Aylin Cesur: “Sosyal devlet olmanın gerekliliği, yoksulluğu bitirmektir, yoksulluğu yönetmek ve sürdürmek değildir ve bu bir utanç kaynağı olmalıdır.

Sizinle ne oldu biliyor musunuz? Halkımızın alım gücü her geçen gün değeri düşen Türk lirasıyla ve artan enflasyonla eridi; yoksulluk derinleşerek geniş bir tabana yayıldı ve Bakanlığınızın 2021 yılı faaliyet raporu da zaten bunu destekliyor. Bakanlığın verilerine göre geçen yıl 5 milyon 913 bin 515 hanenin sosyal yardımlardan yararlandığı, 2 milyon 476 bin 457 hanenin ise düzenli sosyal yardım aldığı belirtiliyor, öz ailesinin bakımını sağlayamadığı için 141 bin 275 çocuğa sosyal ve ekonomik destek verildiği yazıyor. Bakımsız ve sağlıksız hane sayısı 30 bin 363, genel sağlık sigortası borçlu su sayısı 9 milyon 400 bin, gıda yardımı alan kişi sayısı 11 milyon.”

Milletvekili Cesur devam etti:

“Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığının paylaştığı veriye göre düzenli sosyal yardım hak sahiplerinin yüzde 65’i yine kadınlar.

Verilen bu sosyal yardım kadınlar için harcanmıyor, kadın yoksulluğunu bitirmek ya da kadını güçlendirmek için de kullanılmıyor. Uzmanlara göre bu veri sosyal yardımın direkt kadına bağlanmasıyla ilgili çünkü kadınlar evde bakım hizmetinin daha fazla sorumluluğunu almasından kaynaklı bu yani bu yardımlar kadınlarımız için eve hapsolmak, toplumsal hayattan kopmak ve daha yoksul olmak anlamına geliyor. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin önündeki bu engelleri bu şekilde kaldıramazsınız.”

Milletvekili Cesur çocuk annelere de değindi:

“TÜİK doğum istatistikleri verilerine göre geçen sene 7 bin 190 çocuk doğum yapmış, bunun 117’si 15 yaş altı, 7 bin 73’ü 15-17 yaş grubu. 2001-2021 yıllarında 15 yaş altı 20 bin 895 çocuk doğum yapmış ve son yirmi yılda 15-17 yaş arası doğum yapan çocukların sayısı 548 bin 488; feci bir tablo bu. Bu utanç tablosu karşısında taraf devletlere çocukların korunması yükümlülüğünü veren bir sözleşme etkin uygulanmalı ve tehlikeye atılmamalı.

Aylin Cesur: “Bu vesileyle, İstanbul Sözleşmesi’nden, 6284 sayılı Kanun’dan, Lanzarote Sözleşmesi’nden ve kazandığımız hiçbir haktan vazgeçmeyeceğimizi ifade ediyorum.”

Çocuk işçilere değinen Cesur, “Türkiye’de çocukların çalışma nedenlerine bakılınca ilk sırada yüzde 35,9’la ekonomik faaliyetlere, aileye yardım geliyor maalesef ve İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi verilerine göre, 2021’de Türkiye'de en az 62 çocuğumuzun çalışırken hayatını kaybettiğini görüyoruz. 2013’ten bu yana ölen çocuk işçi sayısı en az 556. Bu utanç verilerini ne kader ne de fıtrat olarak değerlendirmenize de müsaade etmeyeceğiz.” dedi.

Cesur sözlerine dünyadan rakamlar vererek devam etti: “Bangladeş, Etiyopya, Endonezya, Gana ve Nijerya gibi ülkeler bizden önce. Rapora göre, Türkiye eğitim düzeyindeki cinsiyetler arası eşitlik endeksinde 101’inci, sağlık ve yaşam süresi konusunda cinsiyetler arası dengeyi ölçme endeksinde 99’uncu, siyasette kadın temsilinde 112’nci, ekonomiye katılımda ise 134’üncü sırada. Yine ülkemiz, Toplumsal Cinsiyete Dayalı Gelişme Endeksi sıralamasına göre 162 ülkede 68’inci sırada ve OECD ülkeleri arasında da en alt sırada.”

Aylin Cesur, Bakana sordu: “Kadın cinayetlerini ne zaman bitireceksiniz” Ve devam etti:

“Kadınların tek sorunu yoksulluk, eşitsizlik değil. Toplumumuzun kanayan yarası olan bir türlü durmak bilmeyen kadın cinayetleri. Kadınlar her gün erkekler tarafından şiddet görüyor, öldürülüyor. Genel Başkanı kadın olan bir partinin kadın milletvekili olarak soruyorum size Sayın Bakan, Kadın Cinayetleri ne zaman bitecek? Her gün kadınlarımız öldürülüyor, doğudan batıya kuzeyden güneye şehir fark etmeksizin, yaş fark etmeksizin öldürülüyor kadınlarımız. Yalnızca Eylül ayında 26 kadınımız öldürüldü.

Sayın Bakan. Sorumlusunuz. İstanbul Sözleşmesinden çıkmayın, 6284’ü etkin uygulayın diye bas bas bağırdık, aile yapısını bozuyor dediniz ve bir gecede hukuksuz bir şekilde İstanbul sözleşmesinden çıktınız çünkü. Sonuç? Sonuç 331 kadın şu an hayatta değil.”

Milletvekili Cesur’un ele aldığı sonraki başlık çocuk yoksulluğu oldu: “Bakanlığınızın verilerine göre ailesinin yanında temel ihtiyaçları karşılanamayan çocuk sayısı 150 bin olmuş, bu sizinle olmuş Sayın Bakan. Çocuklarımıza okullarda bir öğün ücretsiz, sağlıklı yemek sağlamak ve buna kaynak aktarmak bu kadar zor olmamalı diye düşünüyorum. Yol ve köprü garanti ödemeleri ile şehir hastaneleri için 100 milyar lira, Suriyelilere bir o kadar ödenek ayrılırken; çocuklarımıza bu kaynağı aktarmamanız kabul edilebilir değil.’

Cesur sözlerine engelli vatandaşlarımızın sorunlarından söz ederek devam etti:

“2022 yılı E-Kpss ile 2927 engellimizin ataması gerçekleştirildi. Başvuran 46.454 kişi. Daha ne kadar oyalayacaksınız engelli vatandaşlarımızı?

Engellilerin Toplumsal Hayata Katılımı ve Özel Eğitim programına 2023 yılı bütçesi için ayrılan ödenek 59 milyar lira tutarında. Bunu artırmalısınız. Engelli aylıklarına gelince merak ettiğim şu; engelli vatandaşlarımızın yüzüne nasıl bakıyorsunuz?

Asgari ücretin yarısı dahi olmayan bu aylıklar reva mıdır engelli vatandaşlarımıza? Engelli aylıkları en az asgari ücret tutarına çıkarılmalı. Defalarca gündeme getirdik, aylıkları güncelleyin, ÖTV muafiyet sınırını artırın diye ama duymadınız.”

“Kayseri ve Bartın il müdürlükleri mevzuata aykırı olarak özel bir bankada hesap açıp, engelli evde bakım ödemelerinin ilgili hak sahiplerine aktarılması amacıyla özel bir banka ile yapılan sözleşme ile promosyon hesabı açılmış yani devlet bankalarına yatırılması gereken engelli aylıklarını özel bir bankada hesap açarak oraya yatırmışlar ve birde üstüne bu paranın banka tarafından işletilmesi karşılığında bankadan promosyon almışlar. Pes ki pes.

Bu promosyon rakamları da öyle az buz rakamlar değil, Sayıştay raporuna göre Kayseri İl Müdürlüğüne 2012 yılından2021 yılına kadar toplam 1.788.876,78 TL tutarında, Bartın İl Müdürlüğüne ise 2018 yılından 2020 yılına kadar toplam390.000,00 TL tutarında promosyon ödemesi yapılmış. Peki alınan promosyonlar ne olmuş? Sayıştay raporunda demiş ki ; “Kamu kaynağı niteliğinde olan promosyon hesaplarına ilgili banka şubeleri tarafından aktarılan tutarlar ile bu hesaptan yapılan harcamalar muhasebe kayıtlarına alınmamış” yani hazineye ait bir parayı işleten il müdürlükleri elde ettikleri promosyonları nasıl ve nerede harcadıklarına dair bir muhasebe kaydı yok, gerçekten bravo, diyecek bir söz bulamıyorum.”