Kamçatka depreminde neden hasar olmadı?

Haber/Nurettin ARKAN - Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Sismoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Profesör Doktor Şakir Şahin, Rusya’nın Kamçatka bölgesinde yaşanan korkutucu depremde mal ve can kaybı yaşanmamasını değerlendirdi. Şahin; ‘Rusya’da deprem zararlarının azaltılmasında ve risk değerlendirmesinde SNiP (İnşaat norm ve kuralları) adında bir standart esas alınmaktadır. Bu da depremde üzücü olayların yaşanmasına engel olmaktadır’ dedi.

Üzerinde yaşadığımız coğrafyanın deprem riski altında olması nedeniyle insanlarda oluşan korku üzerine kendisine yönelttiğimiz ‘Kamçatka’da yaşanan bu şiddetli depremde hiçbir can kaybı yaşanmadı. Bunun nedeni nedir?’ sorusuna yanıt veren Prof Dr Şakir Şahin önemli açıklamalarda bulundu. İşte o açıklama:
“29 Temmuz 2025 günü saat 23:24:52 (GMT) ‘de Pasifik Okyanusu’nun kuzeyinde yer alan Rusya’nın Kamçatka yarımadası açıklarında 8.8 büyüklüğünde büyük bir deprem meydana geldi. Yerin 35 km derinliğinde meydana gelen depremin Kamkatça Volkanik yayı bölgesinde oluştuğu görülmektedir. Depremin merkez üssü, Petropavlovsk-Kamchatsky kentinin yaklaşık 120 kilometre doğusundadır. Deprem sonrası Pasifik okyanusuna kıyı olan bir çok ülkede tsunami meydana geldi, önlem amaçlı 2011 yılında Japonya’da meydana gelen  deprem sonrası 9.0 büyüklüğünden deprem sonrası hasar gören Fukuşima Nükleer enerji santrali bir süreliğine kapatıldı. Bu deprem depremden bir gün sonra bölgede bulunan Krasheninnikov yanardağı faaliyete geçti. Ana şoktan sonra 7.0 büyüklüğüne ulaşan artçı şoklar meydana geldi. Ancak bu depremin artçı şok büyüklüğü 7.8’e kadar ulaşma olasılığı vardır.  
Depremin meydana geldiği bölge Pasifik ateş çemberi diye tanımlanan alan. Dünyadaki sismik aktivitelerin %70’i, volkanik akvitelerin büyük bir çoğunluğu bu bölgede meydana gelmektedir. Pasifik Okyanusu dalma-batma zonlarından oluşan levha sınırları ile çevrilidir. Dünyanın en büyük depremleri bu bölgede meydana gelmektedir. Tüm zamanların en büyük depremi olan 9.5 büyüklüğündeki 1960 Şili depremi Pasifik açılma zonunun doğu sınırını oluşturan San-Andreas Fay Zonu üzerinde meydana gelmiştir. 

MARAŞ DEPREMİN 45 KATI BÜYÜKLÜĞÜNDE

Dünyada en büyük 10 deprem arasında yer alan 8.8 büyüklüğündeki Kamçatka depremi öncesi sismik aktivite 20 Temmuz 2025 tarihinde 7.4 büyüklüğünde depremle başlamıştır. Bundan önce aynı bölgede 4 Kasım 1957 günü meydana 9 büyüklüğünde deprem meydana gelmiştir. 8.8 büyüklüğündeki bu deprem 7.7 büyüklüğündeki Kahramanmaraş-Pazarcık depreminin büyüklük olarak 20 katıdır. Açığa çıkan enerji açısından da 45 kat büyüktür.    

NEDEN HASAR MEYDANA GELMEDİ?

Dünyada meydana gelen 10 büyük deprem biri olan bu depremde çok büyük hasar meydana gelmemiştir. Neden? 

Bu bölgede çok büyük yerleşim yeri olmaması yapısal hasarın düşük olmasında belirli bir faktör olarak ifade edilse de, yapılaşmada denetim mekanizmalarının ve mühendislik hizmeti uygulamaların deprem güvenliği açısından son derece önemli olduğu ortadadır. 
Rusya Acil Durumlar Bakanlığı tarafından, Kamçatka bölgesinde ciddi bir yapısal hasar olmadığını açıklandı. Yetkililer, binaların deprem yönetmeliklerine uygun olarak inşa edildiğini ve halka düzenli olarak afet ve acil durum eğitimlerinin verildiğini belirttiler.  Uzmanlar, bu büyüklükte bir depremin afete dönüşmemesi hazırlığa ve binaların depreme dayanıklı olarak inşa edilmesine bağlıyorlar. 
Rusya’da deprem zararlarının azaltılmasında ve risk değerlendirmesinde SNiP (İnşaat norm ve kuralları) adında bir standart esas alınmaktadır. Yıllar içerisinde yapılan araştırmalardan faydalanılarak gelişimini sürdüren SNiP’in ortaya koyduğu standart, depreme dayanıklı yapılaşmanın temeli oluşturmaktadır. Ülkeyi deprem riskine göre ayırarak, her bölge için farklı inşaat/tasarım kriterleri belirlenmektedir. SNiP, Tacikistan ve Özbekistan gibi 7 ve üzeri büyüklüğünde deprem riski olan bölgelerde özel önlemleri zorunlu hale getirirken 9 ev üzeri büyüklükte deprem riski olan bölgelerde önlemler en üst seviyelere çıkartır ev binaların yıkılmadan ayakta kalmalarını hedefler. Kolonlar, kemerler, duvar kalınlıkları, inşaat malzemeleri, kat sınırı, esneklik, binaların yakınlıklarını esas alır. Hepsi kesin olacak şekilde SNiP prensipleri içerisinde kurala bağlanır. Okul ve hastane gibi kamu binaları ise daha da özenli bir kod ile güvence altına alınır. SNiP düzenlemeleri haricinde deprem tahminleri üzerine de önemli çalışmalar yapılmaktadır.

TÜRKİYE’DE BU MÜMKÜN MÜ?

Ülkemizde de deprem dayanıklı bina yapımına ilişkin yasal düzenlemeler mevcuttur. Yıllar içerinde değişiklik göstermekle birlikte halen 2018-TDBY yürürlüktedir. Ancak özellikle zeminle ilgili parametre hesaplamalarında güncellemeye gidilmesi gerektiği ve denetlemelerin sıkılaştırılması gerektiği gerçeği her depremde karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca deprem zararlarının azaltılmasında IRAP ve TAMP’a uyulmalı ve her deprem sonrası güncellenmelidir.”