El emeği yorgan unutuldu, yorgancılık teknolojiye yenildi

Isparta'da yorgancılık mesleğinin son temsilcilerinden Fehmi Demirsöken (70), çeyiz hazırlığı yapan veya pamuk yorganda uyumayı tercih eden az sayıdaki müşterisi için hala siparişine göre yorgan dikiyor. Pamuk yorgan dikimini 1 günde tamamlayan Demirsöken, gün geçtikçe usta sayısı azalan mesleğinde çırak bulamamaktan yakındı.

Uygur yazıtlarında 'yourgan' diye bahsedilen yorgan, zamanla Anadolu'da bir geleneğe ve sanata dönüştü. Yıllarca doğadaki renklerin, çiçeklerin motife dönüştürülmesiyle evlere giren el işi yorganların sayısı, teknolojinin devreye girmesi ile azalmaya başladı. Geçmişte günlük yaşamın parçası sayılan, çeyiz sandıklarının vazgeçilmezleri arasındaki el emeği, göz nuru yorganların yerini, makine üretimi ucuz ve daha hafif yorganlar aldı. Geçmişin saygın mesleği yorgancılık da zamanla kaybolmaya yüz tutan meslekler arasına girdi. Isparta'da 55 yıl önce babasının yönlendirmesiyle yorgancılık mesleğine adım atan Fehmi Demirsöken, yıllardır yorgan dikiyor. Kent merkezindeki dükkanında hallaç edip, ayrıştırdığı pamuğu çarşafa doldurduktan sonra sopayla dövme işlemi uygulayan Demirsöken'in, istenilen motifleri yorgana işlemesi 1 gün sürüyor. Demirsöken, siparişe göre yaptığı tek kişilik yorganı 2 bin, çift kişilik yorganı 3 bin liradan satıyor.

'ETİ SENİN, KEMİĞİ BENİM'

Babasının, "Eti senin, kemiği benim. Buna yorgancılığı öğret, para pul istemiyorum" diyerek bir ustanın yanına verdiğini anlatan Fehmi Demirsöken, yorgancılık mesleğinde çırak bulmaktaki sıkıntı nedeniyle yeni ustalar yetişemediğinden yakındı. Yorgancılığa çırak olarak başladığında mesleğin zorluklarına değinen Demirsöken, "Ustamın yanında 2,5 lira haftalıkla başladım. Senelerce pamuk hallaç ettik. Eskiden tozlu pamuklar vardı. Tozdan, pamuktan, uzaktan bakıldığında arkadaşın tanımazdı. Şimdi pamuklar temiz ama yetişen çırak yok. Çırak olsa mesleğimiz devam etse çok iyi olur" dedi.

'BEN ÇIRAKKEN ISPARTA'DA 37 YORGANCI VAR'

Ustasının yanında mesleği öğrendikten sonra 55 yıldır yorgan diktiğini belirten Demirsöken, "Eskiden genç kızlar gelin olurken pamuk, ipekli yorgan almayı hayal ederdi. Şimdi gençlere iki tarafı beyaz yorganlardan dikiyoruz, onu nevresime takıyor, fermuarı çekiyor. Eskiden modelini gençler beğenirdi. Şimdi düz, beyaz çarşafa dikim isteniyor. Siparişe göre el emeği, göz nuru yün veya pamuk yorgan dikiyoruz. Pamuk yatak, yorgan sağlıklıdır ama elyaf yorgan gibi hafif, kolay yıkanabilir olmaz" diye konuştu. Isparta'da 2-3 yorgancının mesleği yaşatmaya çalıştığını anlatan Fehmi Demirsöken, "Yetişen olmadığı için biz öldükten sonra mesleğimiz yeni nesillere aktarılmayacak. Usta yetişmezse, yorgan diken olmazsa, yorgancılık tarihe karışacak. Ben çırakken Isparta'da 37 yorgancı vardı. Şimdi terziler ve yorgancılar odası başkanıyım, 9 yorgancı var. Hayatta kalmak, mesleğimizi sürdürmek için hepimiz mücadele ediyoruz" dedi.