PATRONAJ KÜLTÜRÜMÜZ ve ISPARTA

Patronaj, bağlılık sözü verme, birlikteliği deklare etme,aidiyet bildirimi, takım olma, ekip oluşturma, sözleşme yapma, mutabık olmaolarak bilinir. Bir anlamda, bir aşığın maşukuna bağlılığını göstermesi gibidirpatronaj. Memurların göreve başlarken ettikleri memuriyet yemini gibi,hekimlerin yaptığı Hipokrat yemini gibi ve bir siyasi partiye girenlerin partitüzüğünü kabullenmeleri gibidir patronaj.

Evinizde eşinizle patronaj ilişkisindesinizdir, her dediğinive yaptığını onaylamasanız bile. İş yerinizde arkadaşınızla patronajilişkisindesinizdir, işler sizin düşündüğünüz ve bulduğunuz çözümlerle yüremesebile. Hatta mabetlerde bile patronaj ilişkimiz vardır. Çünkü inanç dogmatiktir.Sorgulanamaz. Kabul ederiz, inanırız. Yani patronaj, birlikteliğin temeltaşıdır. Diğer bir anlamda omuz vermenin, dayanışmanın birinci safhasıdır.

Bir araya gelip de güç oluşturmak istediğimizde patronajyaparız. Ekibi oluştururuz hemen. Patronajı hiç demokratik bulmayabilirsinizde. Ama tercihte bulunmak nasıl bir demokratik hak ise, patronaj edenlerinyaptıkları da insani boyutta bir haktır aslında. Eleştirilebilir olsa da, birtercih ve bir haktır.

Patronaj etmek, (kime ediliyorsa, kim ediyorsa) siyasetindoğasında vardır. Demokratik rejimlerin ana öğeleri olan partilerde de varpatronaj yapmak. Patronaja karşılık parti içi demokrasi ise ancakbulabildiğiniz ve yapabildiğiniz kadar vardır. Zira, Liderler kendi gibidüşünmeyen insanlarla neden patronaj yapıp bir arada olsunlar ki? Nedenpatronajın kurallarını kabullenmeyen bireylerle yola koyulsunlar ki? Neden hepyarı yolda terk edilme gibi bir endişe içinde olsunlar ki? Neden demokrasiadına kendilerini ve partilileri ve sokaktaki vatandaşlar önünde zayıfdüşürsünler ki?

Patronajı devlet yönetirken birliktelik anlamında sorgulamakda gerekir. Atalarımız, devletin bekası adına bir takım kararlar alırken, bukararların yanlış veya doğruluğunu cümbür cemaat hepimizi yani halkı saraylaraçağırıp karşılarına alıp sordular mı? Tabii ki sormadılar. Bir karar alıp yoladevam ettiler. Kararlarının doğru veya yanlışlığını tarih değerlendirdi. Biz deatalarımızın yerine geçtiğimizde ülkenin tüm bireylerine her konuyu danıştıkmı? Yine, hayır. Gelişen demokratik kültür içinde, bazı hayati konularıreferandumla halka sorduk. Zira, her konuda böyle bir tavır almak kaplumbağahızı ile hareket etme zafiyeti olurdu. Bu asırda bir ülke için böyle bir hız,böyle bir duruş, böyle bir kararsızlık ülke için en büyük riziko olurdu.Dünyada kitaplarda yazan, gönüllerde hep özlenen yönetim biçimleri ileyönetilen kaç ülke var? Amerika’da da patronaj kültürü yok mu? Rusya’da yok mu?Almanya’da yok mu? İngiltere’de yok mu? Katar’da, Çin’de, Kore’de, İtalya’dayok mu? Sizin ailenizin içinde bile yok mu?

Cennet mekan atalarımız Selçuklu’da ve Osmanlı’da da doğalolarak patronaj kültürü vardı. Hem de olabildiğince. Ancak, büyüklerimizbugünkü meclislerin yerine kaim olan “divan”larda konuyu irdeler, tartışır vesonunda da hatasıyla ya da sevabıyla bir karar alırlardı. Yani, “teb’amıza(halka) danışalım, herkes ne der fikrini alalım, aman bir hata etmeyelim”,dememişlerdir. Bir karar almışlardır sonunda. Zaten birlikteliğin en temelöğelerinden biri hızlı karar alabilmek ve uygulayıp başarıya ulaşabilmek değilmidir? Sanki günümüz rejimlerinde, referandumlar ve seçimler gibi araçlarlahalka danışıldığında hep tek ve aynı bir sonuç mu çıkmakta? Tabii ki hayır.Faşizan ve totaliter rejimlerin oylamalarında dahi her şeye rağmen farklıfarklı sonuçlar çıkmaktadır.

Genel seçimler ve rektörlük seçimlerine yaklaşık bir senekalan şehrimiz ISPARTA’da “patronaj kültürü” ne durumdadır? Belediyede patronajkültürü ne haldedir? Vilayet makamı patronaj kültüründen hali midir? İktidarıpatronaj kültürü ile eleştiren partilerde patronaj kültürü hakim değil midir?Milletvekillerimiz yerelde siyaset yaparken patronaj kültürü ile hareket etmezlermi? Bunlar, diğer yazımıza temel olsun. Taraf olmayan, bitaraf oluyor herzamanki gibi. Benden söylemesi…

İsmail TANIŞMAN—Belediye Meclisi Eski Üyesi